|
2020 Vizyon Raporu © / 3.1.2020 – 31.12.2020
2020 yılında Türkiye sinema gişelerinde 32 haftalık gösterim periyoduyla, sinemasal (theatrical) gösterimler sonucunda;
17.542.330 adetlik bilet satışı ile 302.609.543,32 TL.hasılat elde edildi. Toplam satılan biletin 14.034.750 adedi ve bu satıştan 237.270.668,22 TL.’lik hasılat da Türkiye yapımı sinema filmleri tarafından gerçekleştirildi. 2020’de ilk kez gösterimi gerçekleşen yabancı filmler ile önceki yıllarda vizyon yapmış ve 2020’de gösterime devam eden yabancı filmlerden ise; 3.507.580 adetlik bilet satışı sonucunda 65.338.875,10 TL.’lik hasılat ortaya çıktı.
Yolu sinemadan geçmiş, anılar biriktirdiğimiz, aynı ortamlarda nefes aldığımız değerli sanatçıları ve emekçileri saygıyla hatırlıyor ve raporu her birinin derin anısına saygıyla adıyoruz;
Ercüment Doğan, Kudret Şandra, Arif Bulut, Hakan Bahadır, Recep Aktuğ, Vedat Kurttutar, Garbis Zaharyan, Ömer Dönmez, Şükran Sabuncu Kurteli, Tunca Yönder, Erhan Gökgücü, Zafer Kanyılmaz, Abdullah Turan, Suat Yalaz, Suat Ülhan, Muhterem Nur, Necdet Varol, Nurtekin Odabaşı, Turhan Kaya, Ayşenur Sezen, Bahri Eryılmaz, Cevdet Balıkçı, Coşkun Tunçtan, Ahmet Servidal, Seyhan Karabay, İsrafil Parlak, Hikmet Dikmen, Umut Demirdelen, Murat Kürüz, Şenol Demiröz, Sükan Kahraman, Özer Kızıltan, Hacı Bayram Gülbay, Alpay Göltekin, Sunar Kural Aytuna, Atilla Akarsu, Erdal Kahraman, Ertan Simer, Ayşegül Atik, Diler Epeberi, Asaf Köksal, Altan Bozkurt, Hüseyin Ay, Jale Aylanç, Özgür Başaran, Adalet Ağaoğlu, İbrahim İldem, Seyfi Dursunoğlu, Rıza Zıngal, Ergun Özdemir, Üstün Asutay, Nurgül Uluç, Ahmet Keskin, Meral Niron, Varlık Özmenak, Hacı Yeşil, Hüseyin Yeşil, Tayfun Tezgören, Garbis Gülyan, Ali Şakar, Mehtap Anıl, Haldun Boysan, Behiye Yanık, Birol Ünel, Halil Kumova, Ümit Kiper Sergen, Erkan Uysal, Mahmut Benek, Mehmet Yağmur, Hikmet Karagöz, Mesut Yılmaz, Mustafa Tual, Arto Arsenyan, Orhan Çoban, Timur Selçuk, Ahmet Uz, Mahmut Hazım Kısakürek, Ziya Akelli, Mustafa Mert Aldemir, Devrim Parscan, Muhittin Korkmaz, Ayhan Şen, Ömür Gökhan Daldık, Osman Kaya.
*İsimler vefat sırasına göre yazılmıştır.
Dünyayı kasıp kavuran salgınla birlikte Türkiye sinema gişelerinde de bir devir kapanıyor…
Gişede bir devrin sonu
Kapanan sinemalar, tedirgin sinemaseverler, endişe içinde kalan yapımcılar ve tükenmiş bir sinema piyasası... Türkiye sinemacılığı, köklü bir ‘beyazperdede film izleme kültürü’ne de sahip olamadığı için kara günler geçiriyor. Dev sinema endüstrileri; Amerika Birleşik Devletleri, Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan ve Fransa’da da durum elbette güllük gülistanlık değil. Geçici çözümlerle ayakta duran bu endüstrilerde Türkiye’den farklı olarak umut var ve sinemaların eskisinden daha güçlü döneceği konusundaki inanış kuvvetli. Dünya sinemaları 2020 yılında yalnızca beyazcam ve dijital mecra ile mücadele ediyor olsaydı 1980’lerde video piyasasıyla ve sonrasında da korsan üretimlerle verdiği sınavdan çıktığı gibi bundan da ufak sıyrıklarla çıkabilirdi. Maalesef, olağan üstü olarak, ülkeleri ekonomik açıdan da felce uğratan bir salgınla baş başa kalan endüstriler bu kez derin yaralar alıyor.
Bugün sinema ve dijital mecralar arasındaki mücadeleyi önceki video ve korsan mücadeleleri kadar basite indirgemek çok normal. Mücadele sadece sinema ile bir başka mecra arasında olduğunda beyazperde lehine çok fazla unsur bulunuyor. Yönetmeninden yapımcısına, sinema işletmecisinden tedarikçisine, oyuncusundan menajerine dek sinema yaşamını oluşturan bütün departmanlar için en verimli, en vaatkar mecranın sinema olduğu aşikar. Emeklerin maddi ve manevi açıdan en yüksek değerle geri döndüğü mecranın sinema olduğu açık. Bugünkü kapanışların ortasında ve beklemede olan sinema piyasalarının içinde günümüzde yaşananları, uzun vadede, sinema için ‘kusursuz bir fırtına’ olarak tanımlamak yanlış olmayacaktır. Üç, beş, on ya da yirmi milyonluk abone sayıları film yapımcıları için hiçbir şey ifade etmemektedir. Sinema gişesinde satılan yüz bin adet biletin ise film üreticilerine ve sinema çalışanlarına anlattığı çok fazla şey vardır.
Dünyanın çeşitli ülkelerinden, başta Amerika Birleşik Devletleri’nden, her gün, sinema filmlerinin dijital mecralardaki yayınlarıyla ilgili farklı haberler gelmekte. Öte yandan Çin Halk Cumhuriyeti başta olmak üzere Uzak Doğu’nun bir çok ülkesinde sinema gişeleri eskisinden çok daha hareketli. Salgının yüksek negatif değerlerle devam ettiği pazarlarda yapımcı ve film üreticilerinin yaşayabilmesi için dijital mecralara yönlenmesi ve uzun vadede üretime devam edebilmeleri için filmlerini bu alanda yayın yapan şirketlere satmaları şaşırılacak kararlar değil. Beyazperde var olduğu sürece ve salgının ortadan kalkması ile birlikte yapımcılar için sinema, kendisi dışındaki mecralardan en az on kat gelir vaad etmeye devam edecektir. Öte yandan dijital mecralar için sinema işletmelerinin kapalı olması da başka bir açıdan dezavantajdır. Aylık abonelik gelirleriyle kazanç elde eden ‘streaming’ firmaları platformlarını açık tutabilmek için, rekabette var olabilmek için periyodik yapımlara ihtiyaç duymaktadırlar. Kendi prodüksiyonları ya da dışarıya yaptırdıkları filmleri izletebilmek, abonelik sürelerini uzatabilmek için dizi türündeki yapımlara muhtaçtırlar. Orijinal dizilerinin tanıtımlarını yapabilmek için de rekabette oldukları diğer platformlara içerik kaptırmayacak stratejileri uygulamak zorundadırlar. Bu stratejilerin en başında ise sinema prodüksiyonları yer alıyor. Tekrar belirtmek gerekirse belki de önümüzdeki yüz yıl boyunca sinemada film göstermek bir yapımcı için en yüksek geliri elde etmek anlamına gelmeye devam edecek. Sinema macerasının ardından da bugünkü ve daha sonraki bütün benzeri dijital platformlara da filmlerin satışı söz konusu olabilecek. Kepenk indirmiş bir piyasadan söz ederken dijital mecralara programlanan sinema filmlerinin piyasa şartlarını belirleyici hiçbir değer ifade etmediğini belirtmek gerekir. Paragrafın başında da değindiğim gibi bir sinema filminin herhangi bir dijital mecra için ‘ayrıcalık’ değeri yoktur. Aksine dijital mecralar filmlerin sinema satışlarını görüp daha düşük bütçelerle filmi satın alabilir.
Türkiye’nin sinema filmlerinin vizyon dinamiğine dönecek olursak; gişelerdeki ikinci devrin sona erdiğini söyleyebiliriz. 1914’te başlayan sinema gösterimleri 1950’lerin sonuna kadar çoğunlukla tiyatro sanatçılarının yaptığı filmlerle geçerken 1980’lerin son yıllarına dek vizyonda Mısır, Hint, daha az Amerikan ve Yeşilçam filmleriyle varlığını sürdürmüştü. Bin ve üzeri koltuk kapasiteli dev salonlarda, matine – suare gösterimleriyle, bahçe sinemaları, açık hava sinemaları ve kapalı sinemalar sadece İstanbul ve çevresinde bir yılda milyonlarca bilet satışına imza atıyordu. 1980 yılındaki darbe ile ülke bugünkü global krizin benzerini yerelde hissetmiş ve bütün piyasalarda olduğu gibi sinemada da bir çöküş yaşanmıştı. 1989 yılına dek sinema vizyonu daha çok Uzak Doğu dövüş filmleri ve erotik filmlerle geçildi. 1988 yılının sonlarında iki dev Amerikan stüdyosunun Türkiye ofisini açmasıyla sinema gişelerinde ikinci devir başlamış oldu. 1990 yılından başlayarak 2000’e dek yabancı kapalı gişe filmleriyle birlikte, sırasıyla Şerif Gören’in ‘Amerikalı’, Mustafa Altıoklar’ın ‘İstanbul Kanatlarımın Altında’, Yavuz Turgul’un ‘Eşkıya’, yine Mustafa Altıoklar’ın yönettiği ‘Ağır Roman’ ve Ömer Vargı’nın yönettiği Cem Yılmaz’ın baş rolünde olduğu ‘Her Şey Çok Güzel Olacak’ isimli film ileikinci gişe devrinin harcı çok sağlam bir şekilde atılmış oldu. 2000’li yıllarla birlikte devreye giren BKM (Beşiktaş Kültür Merkezi) unsuru ile günümüze uzanan otuz yıllık süreçte yıllık satışlar kısa sürede kırk milyon adetlik bilet satışı limitlerini aşmayı başardı. 1980 yılındaki askeri siyasi darbeyle yüzleşen sinema gişeleri aynı zamanda video pazarı ile de mücade ediyordu. VHS ve Beta tarzındaki kasetler kiralama dükkanlarından beşer onar alınıp evlere götürülürken, öte yandan 2000’li yıllara dek CD (Compact Disc) teknolojisine geçilerek korsan kayıt ve korsan film derdi sinema işletmelerinin motivasyonunu düşürüyordu. Bütün bu sinema dışı unsurlar başta Amerikan stüdyolarının kaliteli, farklı ve sinema için ürettiği içeriklerin piyasaya sürülmesiyle aşıldı. Türkiye’de ikinci gişe devrinin hareketli geçmesinde Amerikan filmlerinin stratejisine ek olarak yerli film prodüksiyonlarının sinemalarda vücut bulması ve yapım evlerinin de sinema filmlerini sabırla üretmesi ve piyasaya sürmesi büyük rol oynadı. Teknolojik açıdan filmlerin yayılma imkanının zor olması sebebiyle sinemalar halk için cazibe merkeziydi. Sinema filmlerini dev ekranlarda büyük bir heyecanla izleyen seyircilerin yoğun ilgisi salonların çoğalmasına ve aynı zamanda da küçülmesine sebep oldu. Salgın öncesinde bir sinema salonu ortalama kapasitesi 130 kişiye kadar düşerken dijital dünyadaki olanaklar da filmlerin ulaşılabilirliğini kolaylaştırdı. Vizyon dinamiğiyle alakalı bir başka olumsuzluk ise ‘yıllık bilet satışlarının giderek düşmesi’ olarak ortaya çıkarken salgın gerçeğinin yanı sıra Türkiye sinema piyasasının, geleceğini tekrar ve yeni kurallarla düzenlemesi gerekiyor. İşte bu ve eklenebilecek bir takım önemli sebeplerle Türkiye sinema vizyon dinamiğinde üçüncü gişe devrine geçildiğini söylemek mümkün. İzleyicisini önemseyen, bir prodüksiyon olma şartlarını, kurallarını ve özelliklerini taşıyan filmlerin yeteri kadar sürede gösterimde kalacağı yeni bir dönemde, bilet satışlarının gişeye yansıması da farklı olacak. Vizyona çıkartılacak film sayıları düşüş gösterebilir, yıllık toplam satışlar azalabilir, sinema işletmeleri kapanabilir fakat film başı ortalamalarının salgının sona ermesi ve normalleşmenin ardından en azından aynı seviyelerde ve sonrasında daha yukarıda aksiyonlar göstermesi oldukça mümkün.
Antrakt olarak Türkiye sinema piyasasının ikinci gişe devrinin kayıtlarını eksiksiz tuttuk. Bir endüstri olabilmek için öncelikle veri değerlendirmesi ve bu verileri doğru okuyarak stratejiler geliştirilmesi gerekir. Antrakt, Türkiye sinema piyasasının gelişimi desteklemek için otuz yıldır aralıksız bir şekilde sinema yaşamının yararına gönüllü olarak hizmet veriyor. İkinci gişe devrinin ve 2020 yılının bir takım verilerini de sizler için derledik.
- Sayılar Antrakt arşivinden alınmış ve derlenmiştir. Tablo, grafik ve metinlerdeki sıralanan sayısal veriler 1990 – 2019 yılları için geçerlidir. Rapor okunurken değerlerin sinema salonlarında satılan biletler üzerinden oluştuğunu unutmamak gerekir. Bu doğrultuda iki önemli hususun altını çizmek isteriz:
- Herhangi bir film için ‘kişi tarafından izlendi’ demek
- Herhangi bir sayısal değer için ‘bütün zamanların en iyisi’ demek doğru değildir.
- Raporlardaki sayılar sinema gişelerindeki satışların toplamıdır / sonucudur. Bir yıl içerisinde bir kişi birden fazla bilet satın alabilmektedir. Bu ve benzer sebeplerden ötürü satış ve seyirci sayılarını bilet adedi olarak tanımlamak gerekmektedir. Ek olarak; sayısal toplam değerler sinema gösterimlerini içermektedir.
- 1914-1989 yılları arasında Türkiye’de sadece İstanbul ve çevresinde bir yılda 30 milyonu aşan bilet satışları tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra yine aynı bölgede bir filme 11 milyon bilet satışı gerçekleştiği bilgisi de teyit edilmiştir. Bu ve benzer tarihsel çalışmalar nezdinde raporun içeriğini oluşturan veriler için ‘bütün zamanların’ başlığının kullanılması uygun olmayacaktır.
30 yılda 997 milyon adet bilet satışı
1990 yılından 2019 yılı sonuna dek Türkiye sinemalarında 7.353 adet yerli – yabancı sinema filmi gösterime sokuldu. Bu filmlerden 1.568 tanesi Türkiye yapımıydı. 30 yıllık süreçte 997.609.962 adet bilet satışı gerçekleşti. Her bir yıla 33 milyon adet bilet satışı düşerken en fazla satış 2017 yılında (71 milyon adet) en az satış ise 1992 yılında gerçekleşti. (8 milyon adet). Süreçte vizyona çıkan 1.568 yerli yapıma toplamda 444.699.192 adet bilet satışı yapıldı. 444 milyonluk satış otuz yıllık dilimdeki toplam satışın %44’ünü oluşturdu. Yerli bilet satışının en çok gerçekleştiği yıl 44,6 milyon ile 2018 olurken en az yerli film bileti satışı 978 bin adetle 1993 yılı oldu. Yıllara göre Türkiye yapımlarının toplam satışı olan oranı 2005 yılına kadar %40’ı aşamazken 2008 yılından başlayarak %45’in altına hiç düşmedi.
Birbirini takip eden yıllarda en yüksek oranda bilet satışı artışı 1992 yılından 1993 yılına ve 1995’ten 1996’ya geçerken yaşandı. (%31) Otuz yılda, satışlarda on bir kez düşüş gerçekleşirken toplam seyirci sayısında yıldan yıla geçişlerde on sekiz kere artış yaşandı… 2000 yılından sonraki her beş yıllık dilimde toplam satış 100 milyon bilet sınırını aştı. 1990-1994 diliminde 51 milyon adet bilet satılırken son beş yıllık dilim olan 2015-2019’da toplam satış 319,6 milyona çıkarak en yüksek seviyeye ulaştı. Beş yıllık dilimlere bakıldığında 2000-2004 diliminde 98,9 milyon adet olan yabancı filmler bilet satış adedi bir sonraki dilim, 2005-2009’da 85,6 milyon adede düşerek bir gerilemeye imza atmış oldu.
On yıllık dilimler halinde yerli ve yabancı film dağılım oranlarına baktığımızda ilk milenyumun son on yıllık dilimi ile ikinci bin yılın ilk on yıllık bölümünde yabancı filmlerin toplam satışının yerli filmlerin üzerinde olduğunu görüyoruz. 1990-1999 diliminde yerli filmlere sadece 16,6 milyon adet bilet satılırken 122,3 milyon bilet yabancı filmlere kesilmişti. 2000-2009 diliminde aynı oranlar 115,3 milyona 184,5 milyon olarak kayıtlara geçerken 558,7 milyon biletin satıldığı 2010-2019 diliminde 312 milyon bilet Türkiye yapımlarına kesilmişti. (%55)
Türkiye nüfusuna göre kişi başına düşen yıllık sinema bileti oranı 1990 – 2004 yılları arasında en yüksek değer olarak 0,44’e çıkabildi. 2005 – 2019 arasında ise kişi başına düşen bilet adedinin yıllık oranı hiçbir yıl 0,40’ın altına inmedi. 1990’lı yılların başında 0,14 ila 0,20 arasında olan kişi başı bilet seviyesi 2017 yılında son otuz yılın en yüksek seviyesine çıktı. (0,89) Başka ülkelere göre çok aşağıda olan kişi başı bilet seviyesi Türkiye’de 2014 yılından bu yana 0,72’nin altına düşmüyor.
Son otuz yılın sinemada en çok bilet satışı gerçekleştiren ilk yüz filmi sıralamasına 1997 yılından ‘Eşkıya’ ve 2020’den ‘Eltilerin Savaşı’ isimli film girmeyi başardı. İlk yüzde 14 adet yabancı film bulunuyor. Listenin ilk 30 basamağına ise yerli filmler ambargo koymuş durumda. 1990’dan bu yana (2020 sonu) 177 adet yerli ve yabancı sinema filmi Türkiye gişelerinde bir milyondan fazla bilet satışına imza attı. Bu 177 filmin toplam bilet satışı adedi 375.715.493 oldu. İlk yüz basamağa 281.162.908 adet bilet satılırken ilk otuzu oluşturan filmlerin toplam bilet satışı 136.831.924 adette noktalandı.
1990’dan 2019 yılı sonuna dek 997 milyon bilet satışına imza atan Türkiye sinema gişelerinde 2020’nin ikinci pazar gününde 30 yıllık ikinci gişe devrinin bir milyarıncı bileti de satılmış oldu. Salgından iki ay önce henüz bir virüs tehdidi yokken gösterimi devam eden ‘Rafadan Tayfa: Göbeklitepe’ filmine 12 Ocak 2020 Pazar günü bir milyarıncı sinema bileti satışı gerçekleşti.
2005’ten bugüne 805 milyonluk eğlence vergisi
Türk Lira’sından altı sıfırın atıldığı yıl olan 2005’ten bu yana sinema gişelerindeki bilet satışları sonucunda 8 milyar 54 milyonluk hasılat elde edildi. Sinema biletleri üzerinden tahakkuk eden %10’luk eğlence vergisi aracılığıyla 805 milyon TL.’lik bir pay ortaya çıkmış oldu. Vergi gelirinin belediyelere bırakılan dilimi çıkarıldıktan sonra yaklaşık, brüt 605 milyon TL.’lik bir toplam sinema filmlerinin gerçekleştirdiği hasılatlar sebebiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bütçesine katılmak üzere ilgili kanun gereğince tahakkuk etti..Slgın gölgesinde geçen 2020’de dahil olmak üzere 16 yılda ortaya çıkan 605 milyon TL., her yıl için ortalama 37,8 milyon TL.’lik bir eğlence vergisi gelirine işaret etmektedir.
2020’de 32 hafta, 215 günden oluşan sinema vizyon takvimi
3 Ocak 2020 Cuma günü başlayıp Covid-19 ile yüzleşen, süreçte iki kez devlet tarafından zorunlu olarakkapatılan sinemalar 32 haftalık sinema vizyon takvimini geride bırakıyor. On birinci gösterim haftasına girildiğinde Türkiye’de etkisini göstermeye başlayan salgın sebebiyle 17 Mart 2020 Salı gününden itibaren sinemalar kapatılırken 108 günlük aranın ardından 3 Temmuz 2020’de kısmi gösterimler başlamıştı. İkinci dalgada artan ölümlerden dolayı sosyal aktiviteler üzerindeki endişeler kalkmazken işletmelerin birkezdaha kapatılmasına karar verildi. 21 Kasım 2020 Cumartesi gününden itibaren yılın sonuna kadar yeniden kapatılan sinema işletmeleri de bir yıllık çalışma takvimini erkenden tamamlamış oldu.
Türkiye’de sinema filmlerinin değişim ve vizyon başlangıç günü cuma. Türkiye’de 80’li yıllara gelinene dek düzensiz, kimi yıllarda da pazartesi günü olarak kayıtlarda yer alan sinema filmlerinin başlangıç günü, dünyada da genellikle cuma ve perşembe olarak kullanılmaktadır. Büyük çaplı sinema endüstrileri; Amerika Birleşik Devletleri, Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan’da Türkiye’de olduğu gibi, filmler, sinema programlarında cuma günleri değişiklik gösterirken haftalık periyot olarak cumadan perşembeye kadar olan yedi günlük dilimi seçiyor. İncelediğimiz 100 ülkenin 36’sında yeni filmler cuma, 57’sinde ise perşembe günü perdede boy gösteriyor. Almanya, Avustralya, Brezilya, Güney Kore, Rusya, Yunanistan ve İtalya hafta değişim günü olarak perşembeyi tercih eden ülkelerden. Fransa, Mısır, Belçika’da ise hafta, yeni filmler için çarşamba günü başlıyor.
Sinemalara ilk kez konuk olan film sayıları
2020’de Türkiye sinemalarında 182 adet film gösterime girdi. Bu filmlerin her biri hafta boyunca, bilet satışı eşliğinde, en az bir sinema perdesinde vizyona çıkartılarak sinema izleyicisiyle buluşturuldu. 2018’de ulaşılan 426 toplamı, yeni milenyumun ve son 30 yılın en yüksek seviyesiydi.
2020’nin 182 yeni filminin 60 tanesi Türkiye yapımı olarak kaydedilirken 122 yabancı menşeili film de sinemaseverlerle buluştu. Vizyona çıkan 60 Türkiye yapımı filmin dışında, 2020’de çekimi tamamlanan ve gösterime girmeye hazır toplamda 141 yerli film daha yapıldı.
2020 filmlerinin tarzlara göre dağılımları
2020’de sinemalar 182 yeni filme ev sahipliği yapabildi. Bu filmlerden 21 (2019: 59) tanesi animasyon - çizgi türünde sinema projesiydi. Diğervizyon filmleri tarzlarına göre incelendiğinde;38 drama (104), 32 komedi (66), 23 aksiyon (70), 38 korku (75), 7 biyografi (20) ve 4 tane de belgesel (7) filme rastlanıyor.
Vizyona çıkartılan filmlerin toplam süresi 18.345 dakika olarak not edildi. Toplamda 306 saatlik bir içeriğin perdeye yansıdığı 2020’de13 gün boyunca aralıksız izlenebilecek bir film ortaya çıktı. Yerli filmlerin toplam süresi 5.800 dakika olurken ortalama bir Türkiye yapımının süresi 96 dakika oldu.
Vizyon filmlerinin 47 tanesi 2020, 117 adedi 2019 yapımı, 18’i de 2018 ve önceki yıllarda yapıldı.
Türkiye yapımı sinema filmlerinin tarzlarına göre sayıları son yıllara göre incelendiğinde konuların dağılmadığı gözlendi. 2020’de Türkiye yapımlarında komedi ve korku tarzları ağırlıktaydı. Korku tarzındaki içerik de son üç yıl ortalamasını yakalamayı başardı. Bir adet belgesel sinema filmi, bir tane de biyografik kurgu ile karşılaşan sinemaseverler, içeriği doğrudan drama olan 17 deneyimi perdede izledi. 2020’deiki adet animasyon filmde Türkiye yapımcılığında tamamlandı ve vizyona çıkartıldı.
Filmlerin gösterime girdiği aylara göre dağılımlarına bakıldığında , henüz salgından habersiz olunan aylarda yüksek film çıkış sayıları gözlemleniyor. Ocak ayında 41, şubatta ise 34 yeni film vizyona çıkartıldı. 2020’nin tam dört ayında sinema işletmelerinin kapalı olmasından ötürü gösterime film girmedi. Mart ve kasım aylarında da eksik gösterim haftalarından ötürü ertelemeler gerçekleşti.
24 ülkeden filmler
Geçen yıl Türkiye yapımı 60 filmin yanı sıra 24 ülkeden çeşitli tarzlarda sinema filmi beyazperdeye konuk oldu. Bir önceki yıl 148 filmle takvimi tamamlayan Amerikan yapımları 60 adette kaldı. Yedi aylık kısa takvimde, son iki yıldan farklı olarak; Bulgaristan, Guatemala, Hong Kong, Malezya, Norveç, Romanya, Yeni Zelanda yapımı filmlere de 2020’de izlenme fırsatı sunuldu. 2018’de beş ve geçen yıl yedi İspanyol yapımı film izlenme şansı bulurken 2020’de yeni bir İspanya yapımı vizyonla tanışamadı. Geçen yıl dört filmini izlediğimiz Belçika’nın da 2020’de filmi yoktu.
Amerikan stüdyo filmlerinin 2020 görünümü
Dünya çapında dağıtımı yapılan yüksek bütçeli projelerin sahibi Amerikan stüdyolarının 2020 mesaisi bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de tatsızdı. Disney, Fox, Paramount, Sony, Universal ve Warner Bros., 2019 yılında 55 filmi Türkiye’de vizyonla buluştururken toplam bilet satışının %35,35’ini, yabancı sinema filmleri bilet satışı toplamının ise %74,22’sinikaplamayı başarmıştı.
2020’de ancak 20 filmini Türkiye’de vizyona çıkartabilen stüdyolardan Warner Bros., ‘Tenet’ sayesinde 32 haftalık vizyon takviminde ortaya çıkan toplam hasılatın %4’ünü kaplayabildi. ‘Tenet’ haricinde iki filmdaha vizyona çıkartan Warner Bros., toplamda 595 bin adet bilet satarak 2020’yi kapattı.
Çocuk sinemaseverler için 25 yapım
Üçü Türkiye yapımı 25yeni, çizgi - animasyon - çocuk filmi bu yıl sinema salonlarındaydı. 2020’de beyazperdeye yansıyan 25 çocuk filmine1.953.361 adet bilet satıldı. İki milyona yakın bilet satışından 33,2 milyon TL.’lik hasılat elde edilirken Türkiye yapımı animasyonlar bu toplamın 17,7 milyon TL.’sini kasasına götürmeyi başardı.
2020’de otuz bin biletten fazla satış yapmayı başaran ilk on çocuk filminin toplam hasılatı 30,5 milyon TL. oldu.
Türkçe dublajlı 30, 3D özellikli 8 film
Vizyona çıkan 122 yabancı filmin 30 tanesine Türkçe dublaj yapıldı. Bu filmlerden, 2020 yılında 39,2 milyon TL. hasılat elde edilirken 2.091.597 adetlik bilet satışı gerçekleştirildi. 2020’devizyona çıkartılan 122 yabancı filmin %25’ine Türkçe dublaj yapıldı.2020’nin gişelerine üç boyutlu filmler 14,3 milyon TL. gönderdi. 3D’ler 786.697 adetlik yıllık bilet satışını 8 filmle gerçekleştirdi.
Bakanlık destekli 8 film vizyondaydı
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ilgili komisyonları, toplantılar sonucunda 2020 yılında da sinema filmi, kısa film, animasyon ve proje bazlı parasal destekler sağlamayı sürdürdü. 2020 yılında, Türkiye’de, sinema salonlarında bilet satışı eşliğinde en az yedi gün vizyonda kalan sekiz yerli yapımda bakanlık desteği bulunuyordu. Desteklenen bu filmlere bir gösterim takvim yılı içinde 18.553 adet bilet satışı gerçekleştirildi. Filmler gişedeki satışları sonucunda 311.023,50 TL’lik gelir elde etmeyi başardı.
2020 Toplam genel hasılat ve bilet satışı adedi toplamı
3.1.2020 Cuma günü başlayan ve 31.12.2020 Perşembe gecesine dekoluşan32 haftalık sinema vizyon takvim yılı içerisinde birden fazla filmi işleten 13 dağıtımcı oldu. (16) 13 dağıtımcı firma toplamda 182 yeni sinema eserini Türkiye sinemalarına programlayabildi. Daha eski yıllarda ilk gösterimini gerçekleştiren yapımların da her yıl olduğu gibi sinemalara dağıtımı yapıldı. (2020 yılı verilerine Türkiye’de sinemaların kapalı olduğu haftalarda gerçekleşen Kuzey Kıbrıs gösterimlerinin hasılat ve bilet satışı adetleri dahil edilmiştir.)
2020 yılında Türkiye sinema gişelerinde 32 haftalık gösterim periyoduyla, sinemasal (theatrical) gösterimler sonucunda;17.542.330 adetlik bilet satışı ile 302.609.543,32 TL.hasılat elde edildi. Toplam satılan biletin 14.034.750 adedi ve bu satıştan 237.270.668,22 TL.’lik hasılat da Türkiye yapımı sinema filmleri tarafından gerçekleştirildi. 2020’de ilk kez gösterimi gerçekleşen yabancı filmler ile önceki yıllarda vizyon yapmış ve 2020’de gösterime devam eden yabancı filmlerden ise; 3.507.580adetlik bilet satışı sonucunda 65.338.875,10 TL.’lik hasılat ortaya çıktı.
Uzun süredir yerli sinema filmleri gişe hasılatı konusunda Avrupa lideri olan Türkiye bu başlıktaki oranını 2018 yılında %63’ile, Yeşilçam döneminden bu yana görülen en yüksek seviyeye taşımayı başarmıştı. 2019’da Türkiye sinema filmlerinin yabancı filmlere göre bilet satış adedi oranı ise %56,68 oldu. 2018’e göre yerli film bilet satışı adetleri %25’lik bir düşüş gösterdi. Bu düşüş hasılata bakıldığında aynı büyüklükte ortaya çıkmadı. Türkiye’nin ekonomik ve stratejik durumundan ötürü 2017’den 2018’ye geçişte görülen %16’lık Türkiye yapımları gişe hasılatı artış oranı 2018’den 2019’a geçişte %3’lük bir düşüşe maruzkalmıştı.
2020 yılında ülkeleri her açıdan felce uğratan salgının da etkisiyle bir önceki yılın verilerine göre genel hasılattabir önceki yıla göre %69, toplam bilet satışında ise %70’lik bir düşüş ortaya çıktı. 2020’ye göre büyük düşüşlerden biri de yerli filmlerde görüldü. Bu filmlere satılan bilet toplamı 2019’a göre %58 oranında geriledi. Yerli hasılatta ise kayıp %55’e ulaştı. Yabancı filmler bir önceki yıla göre hasılat toplamının %85’ini kaybederken, yabancı filmlere satılan bilet adedinde de %86’lık bir aşağı yönde oranla karşı karşıya kalındı.
2020’nin zirvesinde yer alan filmler
2020’nin ilk çeyreğinde vizyona çıkan ‘Eltilerin Savaşı’ bu yılın gösterim takvimi içinde ulaştığı 3.630.822 adetlik bilet satışı ile zirveye yerleşti. ‘Baba Parası’ ise yılın ilk haftasında gösterime girerek dokuz haftalık vizyonu ve 1.872.347 adetlik satışıyla-yeni filmler arasında- ikincilikte yer alan diğer yerli yapım oldu. 2019’da sinema gişelerinde en çok bilet satışı gerçekleştiren filmlerin ilk on sırasına dört yabancı film girmişti. Bu yılise sadece bir yabancı yapım ilk onda kendisine yer bulmayı başardı.(2020’de ilk kez vizyona çıkan yeni filmler arasına)2020’de 500 binlik bilet satışı sınırını geçebilen altı yeni film var. Geçen yıl, aynı seviyeyi 28 film geçmeyi başarmıştı. 2019’da bir gösterim takvimi yılı içinde 12 film bir milyon bilet satışı sınırını geçerken salgının hüküm sürdüğü 2020’de sadece üç yeni yapım bir milyon barajını aşabildi.
2020’de dört yapım bir önceki yılda ilk gösterimini yapıp bu yıl da yüksek bilet satışlarını sürdürdü. ‘Rafadan Tayfa: Göbeklitepe’ 2020’nin gişe takviminde 2.488.343 bilet, OSCAR başarısıyla ‘Gisaengchung – Parazit’ 331.051, ‘Mucize 2: Aşk’ 237.304 ve ‘Cep Herkülü: Naim Süleymanoğlu’ 145.469 adetlik bilet satışı ile yer aldı. Bu dört film 2020’nin toplam gişe hasılatına da 49,5 milyon TL.’lik katkı sunmuş oldu. (Yıllık gişe gelirinin %17’si)
2020’nin yerli sinema filmlerinin en çok izlenenleri listesini doğal olarak yılın ilk üç ayında vizyona çıkan filmler oluşturuyor. Salgın kapanmalarının ardından başlayan gösterimlerde ‘Bayi Toplantısı’, ‘Zengo’, ‘Nuh Tepesi’ ve ‘Araf 4: Meryem’in vizyonuna devam edilmişti. 2020’de on bin bilet satış sınırını geçen 27 film içine, yılın ikinci yarısında vizyona çıkartılan üç film: ‘Aile Hükümeti’, ‘İki Gözüm Ahmet’ ve ‘Cin Bebek 2’ giriş yapabildi. 42 filmlik yabancı filmler listesinde ise ağustostan sonra gösterime giren on üç adet film yer buldu.
Rapor #: A1989-5-995/DY1994-27-5088 Bu rapor Deniz Yavuz tarafından 9.12.2020 tarihinde hazırlanarak Antrakt üyelerine, sinema piyasasına ve sinema profesyonellerine sirküle edilmiştir. Rapordaki yorum ve bilgilerin tamamı Antrakt’a aittir. © Deniz Yavuz - Antrakt
|
