Suyun bu yakası, okyanusun karşı kıyısı

Her sanat eseri ait olduğu kültürün izlerini taşır. Bazıları ise kültürler üstüdür. Kültürler üstü olsa bile bakış açısı ve ele alış eseri değerlendirmede farklılıklara sebep olur. Eyyvah Eyvah filmi iki buçuk milyon kişiyi sinemalara çekmiş ve bir hayli de güldürmüştür. Hatta ve hatta dost meclislerinde yeri geldikçe hala bahsi geçer. Ancak bizi bu kadar güldüren bir filmin bir Amerikalı veya İspanyol üzerinde aynı etkiyi yapmasını beklemek abes olur.
Ne kadar güzeldir ki yedi sekiz yıl evveline kadar film piyasasını elinde tutan ABD kökenli filmlerin ülkemiz pazarındaki etkisi ile şimdi arasında dağlar kadar fark var. Yıllık boxoffice listelerine bakıldığı zaman bu durumun daha net anlaşıldığını göreceksiniz. Son beş yılın boxoffice listesinin ilk onunda yer alan filmlerin en azından altı tanesi Türk filmi.
Kabul Recep İvedik serisi, Hababam Sınıfı serisi eleştirel veya sinema anlamında çok başarılı örnekler değiller. Şunu da unutmamalı bu filmlerden elde edilen gelirin onda biri Kültür Bakanlığı fonuna aktarılıyor ve bu da bakanlık tarafından desteklenen birçok filme destek olarak aktarılıyor. Bizlere nefes aldıran filmlerin bütçesinin tamamı olmasa bile bir kısmı bu şekilde karşılanıyor. Hababam Sınıfı veya Recep İvedik filmleri Türklerin hatırı sayılır miktarda bulunduğu Avrupa ülkeleri dışında gösterildiğine rastlayamazsınız. Bize ait bir espri anlayışı bir Meksikalı'yı nasıl güldürsün?
Aynı anlayışı tersyüz ederek bakacak olursak ABD izleyicisinin favorisi Austin Powers karakterinin üç filminden özellikle son ikisi suyun karşı yakasını yıkıp geçmişti gösterime girdiği zaman. Bizdeki durum ise yüz bin sınırını geçen bir devam filmi ile kırk bin sınırında bir üçüncü film. Bu rakamlar sadece Türkiye için geçerli değil. Gişe dağılımına baktığımız zaman kazancın önemli oranda yüzdesinin ABD tarafından sağlandığını görüyoruz. İkinci film Austin Powers: The Spy Who Shagged Me, 312 milyon dolar toplam gelire sahip. ABD 206 (%66) ABD Dışı 106 milyon dolar (%34) şeklinde dağılım mevcut.
Austin Powers ABD dışında yaygın gösterim ağlarına girmiş bir film. Birkaç örnek var ki konu itibariyle evrensel olup ABD dışında çok az ülkede gösterime çıkmış durumda. Bu gruba örnek 2004 tarihli The Notebook filmidir. İzleyen hemen herkesin gözyaşlarına hakim olamadığı, efsanesi kulaktan kulağa yayılan ve kısa sürede modern klasiklerden birine dönüştüğünü düşündüğüm bu filmi ıskalayanınız var ise vakit kaybetmeden izlemeli derim. Özellikle Walt Disney stüdyosu domestik filmlerin hakimi durumunda. Piyasaya sürdükleri aile filmlerinin birçoğu örneklerini çokça izlediğimiz kahramanlık hikayeleri ve hemen hepsi “Based on a True Story” (The Invincible, The Rookie, Remember the Titans vs vs). Amerikan futbolu veya beyzbol temalı filmlerin ülke sınırlarını aşamaması bizim Hababam Sınıfı serisinin ülke sınırları içinde kalması ile eşit.
Kültürler üstü adlandırmak ne derece doğru olacak bilemiyorum ama Da Vinci Şifresi, Melekler ve Şeytanlar gibi uluslararası çok satan kitapların uyarlamalarında tam tersi durum söz konusu. Gişenin aslan payı ABD dışındaki ülkelerden gelmekte. Farklı kültürlerden gelip kime göre yabancı olduğuna karar veremediğimiz ve okyanusun karşı kıyısında iyi gişe yapan örneklere de rastlıyoruz. Crouching Tiger Hidden Dragon, Amelie, Life is Beautiful, Hero, Pan’s Labyrinth gibi.
Bizim sinema emekçileri tarafından üretilmiş ve ABD de gösterime çıkmış filmlerden en fazla getiri sağlayanlar sırasıyla;

Yaşamın Kıyısında  742,349 USD
Duvara Karşı 435,395 USD
Hamam  384,793 USD
İklimler 119,958 USD
Uzak 96,293 USD

Bizler hep Recep İvediklere veya Hababam Sınıflarına konsantre olup gidip izleyelim. O filmler para kazansın ki o paradan Kültür Bakanlığı'na devredilen yüzde onluk kısımla yukarıda bahsi geçen filmler çekilebilsin. Ne demişler kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez.